Home » 5 RECHTVAARDIGE RECHTERS

5 RECHTVAARDIGE RECHTERS

DE RECHTVAARDIGE RECHTERS TERUG VAN WEGGEWEEST

DE RECHTVAARDIGE RECHTERS TERUG VAN WEGGEWEEST - Paul De Ridder Brussel&Firenze

 

 

EEN TRAGEDIE DIE AANSLEEPT SINDS 1934 

 

In de nacht van 10 op 11 april 1934 verdwenen uit de Joos Vijdkapel in de Gentse Sint-Baafskathedraal twee panelen van het “Lam Gods”: Sint-Jan de Doper en De Rechtvaardige Rechters.

Dit retabel van de gebroeders Van Eyck behoort tot de topstukken van de Europese kunst. Het gaat hier om uniek werelderfgoed.  

De op 25 november 1934 overleden Wetterse koster-wisselagent Arsene Goedertier (D.U.A.) werd vrij snel aangewezen als de schuldige van de “diefstal”.

Eén van de twee panelen (Sint-Jan de Doper) werd na onderhandelingen met de afperser D.U.A. op 29 mei 1934 teruggegeven. Het zat in het bagagedepot van het treinstation Brussel-Noord.  

Maar het tweede paneel “De Rechtvaardige Rechters” is tot vandaag nog steeds spoorloos.

Het toenmalige Belgische "onderzoek" (1934-1937) was een regelrechte ramp. Men was er vooral op uit het ontbrekende paneel terug te vinden en dan deze compromitterende zaak onmiddellijk toe te dekken...   

Pas tijdens de Duitse Bezetting voerde Dr. Henry Koehn, “Oberleutnant” bij de  "Wehrmacht" een professioneel onderzoek. Koehn achterhaalde dan ook vrij snel wat er -amper een paar jaar eerder - gebeurd was. De "Kulturforscher" kon overigens rekenen op de vlotte medewerking van "de Belgen". Een aantal geestelijken overwogen trouwens een tijd lang om gebruik te maken van de oorlog om de Rechtvaardige Rechters te voorschijn te halen. In die bewogen tijden hadden de mensen immers heel andere zorgen dan het terug opduiken van een schilderij uit de vijftiende eeuw.

Meteen wordt duidelijk dat een beperkt aantal mensen binnen de Kerk wel degelijk wisten waar het paneel toen (!) berustte ... Met andere woorden: de Rechtvaardige Rechters waren al lang verwijderd uit de bergplaats waarin Goedertier het anno 1934 verborgen had. 

Dit vormt uiteraard een zeer duidelijke boodschap aan de hedendaagse speurders die hopen het paneel terug te vinden aan de hand van ... de zogezegde "geheime codes" die in de D.U.A. afpersingsbrieven verscholen zouden zitten. (Dit zorgde onder meer voor volslagen onzinnige opzoekingen op de Kalandeberg in Gent)     

 Het is dus aan Dr. Koehn te danken dat het schrijnende dossier van de Rechtvaardige Rechters niet in de vergeetput verzeild raakte waarin sommigen het poogden te dumpen. De uitvoerige notities van die Duitse militair zijn van cruciaal belang om te weten wat er destijds is gebeurd. Hij verschaft informatie die men nergens anders kan vinden. 

Het ware dan ook te hopen dat het integrale (!) "Dossier Koehn" zo snel mogelijk gedeponeerd zou worden in een openbaar archief. De oproep in die zin van Ludo Collin, kanselier van het Bisdom Gent, verdient dan ook alle steun.      

 

DE OPENBARE OMROEP VRT BRACHT VOLLEDIGE EN CORRECTE INFORMATIE 

 

Op vrijdag 28 maart 2014, een paar dagen vóór de 80ste verjaardag van de “diefstal”, (11 april 1934) bracht de VRT een primeur.

In het journaal maakte onderzoeksjournaliste Siel Van der Donckt bekend dat de voormalige grondwetspecialist Robert Senelle (+ 13 febr. 2013) jarenlang (1968-2013) bij een familie had gepleit voor de discrete restitutie van de “Rechtvaardige Rechters”.

Vanaf 2002 werd Professor Senelle in die bemiddelingspogingen bijgestaan door Paul De Ridder.

R. Senelle stelde bijzonder veel vertrouwen in deze Doctor in de Middeleeuwse Geschiedenis en Afdelingshoofd bij de Koninklijke Bibliotheek van België. Koning Boudewijn had trouwens  Prof. Senelle naar De Ridder verwezen.

Die historicus stond immers (ook aan het Hof) bekend als de drijvende kracht achter de restauratie (1983-1999) van de kathedraal van Sint-Michiel en Sint-Goedele te Brussel.  Koning Boudewijn omschreef dit meesterwerk van Brabantse gotiek steevast als "ma cathédrale".

De Ridder had ook grote delen van het archief (12de - 20ste eeuw) van de kathedraal van Sint-Michiel en Sint-Goedele gered van de ondergang.

Bovendien werden door zijn toedoen unieke 18de eeuwse muziekpartituren van de Brusselse "sanghmeesters" overgebracht naar de “Muziekafdeling” van de Koninklijke Bibliotheek.  

Voor zijn jarenlange inzet voor het Brussels cultuurhistorisch patrimonium was aan De Ridder in 1997 de "ANV-Visserneerlandiaprijs voor Persoonlijke Verdiensten" toegekend.

Senelle zelf had echter een heel bijzondere reden om De Ridder dankbaar te zijn. Die Brusselaar had immers Pierre Cockshaw, de Hoofdconservator van de Koninklijke Bibliotheek, ervan overuigd de rijke privé-bibliotheek van Prof. Robert Senelle als een apart fonds op te nemen in die Federale Wetenschappelijke Instelling. 

 

Tijdens het VRT-journaal van vrijdag 28 maart 2014 bracht Siel Van der Donckt uitvoerig verslag uit van de nieuwe ontwikkelingen in het dossier van de “Rechtvaardige Rechters”.

Paul De Ridder had haar reeds in 2010 op de hoogte gebracht van wat Senelle hem had meegedeeld.

In het VRT-journaal van 28 maart 2014 maakte Paul De Ridder bekend dat Robert Senelle jarenlang (1968-2013) gesprekken had gevoerd met een beperkt aantal leden van “een familie”.  

De Ridder noemde echter op geen enkel moment de naam van die familie.

Wel integendeel ! De Brusselse historicus verklaarde telkens weer dat hij er allerminst op uit was "schuldigen" te zoeken. De Ridder zocht enkel en alleen naar een oplossing.

Siel Van der Donckt plaatste in het VRT-journaal de verklaringen van De Ridder in een ruimere historische context: met name de bankencrisis van de jaren 1930.

De VRT-onderzoeksjournaliste baseerde zich hierbij vooral op de publicaties van Karel Mortier.

Die voormalige hoofdcommissaris van de Gentse politie had inderdaad sinds de jaren 1950 diepgaand onderzoekswerk verricht inzake de “Rechtvaardige Rechters”.

Karel Mortier noemde in diverse publicaties wél expliciet de namen van de in dit dossier vermelde families: A en C.

Ook Marc Reynebeau had op 8 september 2012 in “De Standaard” die namen gepubliceerd. Hij had het zeer expliciet over de christendemocratische toppolitici A1 en C1 en bracht zelfs foto’s van beide voormalige ministers. Reynebeau zinspeelde ook vaag op een derde familie: B.

Het artikel van Reynebeau maakte gewag van een poging om het paneel te restitueren  ... zonder evenwel te weten ... wie de twee bemiddelaars waren en met wie zij contact hadden. Bovendien klopte de door Reynebeau beschreven chronologie van de gebeurtenissen totaal niet. Kortom zijn bijdrage: "De bisschop wacht op een telefoon" bevatte zeer onvolledige en deels foutieve informatie. 

Pas tijdens de VRT-uitzendingen van 28 maart 2014 kreeg het publiek volledige en correcte informatie. Die luidt als volgt: Robert Senelle en Paul De Ridder pogen "het Gentse dossier" te regelen. De archivaris van de Brusselse kathedraal heeft op 16 oktober 2009 contact opgenomen met Mgr. Luc Van Looy. De bisschop van Gent is bereid het paneel in ontvangst te nemen zonder vragen te stellen.

Bovendien bevatten de uitzendingen van 28 maart 2014 een opgemerkte oproep. Niet alleen Paul De Ridder pleit ervoor om de zaak van de Rechtvaardige Rechters (eindelijk !) in der minne op te lossen. Ook de Gentse bisschop sluit zich daarbij aan. Mgr. Luc Van Looy vraagt inderdaad dat de “integraliteit” van het (geschonden) Lam Gods hersteld zou worden. Wie daartoe kan bijdragen moet zijn verantwoordelijkheid opnemen. 

Kortom: zowel de Gentse bisschop Luc Van Looy als de Brusselse historicus Paul De Ridder vragen enkel en alleen ervoor te zorgden dat het Lam Gods opnieuw volledig zou zijn. Dat is de essentie van de boodschap die de VRT op 28 maart 2014 bracht. 

Op geen enkel moment heeft Paul De Ridder "beschuldigingen" geuit tegen wie dan ook ... 

Toch vonden én Rik Van Cauwelaert én Marc Reynebeau het noodzakelijk ongemeen heftig uit te vallen tegen die verdediger van het kunstpatrimonium.   

Niet weinigen stellen zich grote vragen naar de diepere achtergronden van die onbegrijpelijke houding.  

 

 

 

EEN NIEUWE PUBLICATIE OVER DEZE GEVOELIGE ZAAK 

 

Dr. Paul De Ridder

De Rechtvaardige Rechters. Terug van weggeweest.

Niet Arsène Goedertier maar nonkel kanunnik.

Gent, 2020  

 

Uitgeverij Mens en Kultuur. Koning Albertlaan 60,  9000 Gent  

 

ISBN 978-90-77135-59-4

368 bladzijden, geïllustreerd,  prijs: 25 €

Formaat: br. 16  h. 24

Vormgeving: Image-Inn

Druk: Tipoprint, Lisse      

 

 

 

 

 

PROFESSOR ROBERT SENELLE VERSCHAFT CRUCIALE INFORMATIE 

 

Wijlen Prof. Robert Senelle (1918-2013) was allesbehalve een wereldvreemd kamergeleerde. Hij bracht de boodschap van Maarten Luther in de praktijk :

“Het is de plicht van de doctor te onderrichten en te vechten!”

Senelle mengde zich dan ook in het maatschappelijk debat. Jarenlang leverde hij - in een voor iedereen begrijpelijke taal - treffende commentaren op de Belgische politiek.

Toen dit nog volslagen taboe was, pleitte deze Brusselaar resoluut voor zeer ruime autonomie als laatste middel om de Belgische staat nog een overlevingskans te bieden. Op vraag van koning Boudewijn bracht Robert Senelle trouwens de toenmalige kroonprins Filip de beginselen van het grondwettelijk recht bij.      

Hoe bedachtzaam en omzichtig hij ook was toch hekelde Senelle onverbloemd regeringsbeslissingen die hij onaanvaardbaar achtte. Zo gaf deze grondwetspecialist destijds in het VRT-Journaal een opzienbarend interview aan Jan Becaus over de Waalse wapenleveringen. Dit leidde uiteindelijk ... tot de val van de regering Martens.

Prof. Senelle koesterde ook een levendige belangstelling voor kunst en cultuur. Op 28 maart 2014 maakte Dr. Paul De Ridder tijdens het VRT-journaal bekend dat Senelle al jarenlang gesprekken voerde met “een familie” om het in 1934 verdwenen paneel van de Rechtvaardige Rechters discreet en zonder schandaal te doen terugkeren naar de Gentse Sint-Baafskathedraal.

Senelle, na de Tweede Wereldoorlog verbonden aan het kabinet van Eerste Minister Achiel Van Acker, was als geen ander op de hoogte van alle “gevoelige dossiers” van de Belgische politiek, ook die van het interbellum (1918-1940).

Bovendien stuurde Achiel Van Acker in 1945 de kunsthistoricus Dr. Leo Van Puyvelde naar Alt Aussee (Oostenrijk). In een zoutmijn aldaar hadden de Amerikanen naast talloze andere kunstwerken ook het Lam Gods teruggevonden. Van Acker eiste dat dit unieke topwerk naar Gent terug zou keren. Kortom : Senelle beschikte over cruciale informatie.

Een deel daarvan (sommige aspecten waren te compromitterend !) heeft de grondwet-specialist doorgegeven aan Paul De Ridder. Senelle koesterde immers een groot vertrouwen in zijn stadsgenoot. Die had er op 20 augustus 2002 voor gezorgd dat de privé-bibliotheek van Senelle niet eindigde “op de Brusselse luizenmarkt”. Dit vormde voor de bejaarde professor een enorme geruststelling ! Eens die zaak geregeld was, werd De Ridder ingewijd in het dossier van de Rechtvaardige Rechters. Senelle rekende er vast op dat zijn Brusselse vertrouweling hem ook in deze delicate aangelegenheid zou helpen en bijstaan.

Senelle, een uitgesproken vrijzinnige, had weinig contacten in kerkelijke kringen. De Ridder daarentegen kreeg een groot deel van zijn opleiding bij de jezuïeten: eerst op het Sint-Jan Berchmanscollege te Brussel (1959-1968) en nadien op de Universitaire Faculteiten Sint-Ignatius te Antwerpen (1968-1970). Bovendien werd zijn jarenlange inzet (vanaf 1977 -) voor de restauratie van de Brusselse kathedraal in kerkelijke milieus erg gewaardeerd.

Niet minder dan zeven jaar (van 2002 tot 2009) zwijgt De Ridder over de pogingen van Senelle om de Rechtvaardige Rechters te laten terugkeren naar Sint-Baafs. Op 16 oktober 2009 brengt de archivaris van de Brusselse kathedraal Mgr. Luc Van Looy op de hoogte. De bisschop van Gent is onmiddellijk bereid het schilderij te ontvangen zonder vragen te stellen. Senelle kan nu, met nog meer argumenten dan voorheen, pleiten voor een anonieme restitutie. Ook De Ridder doet net hetzelfde en neemt contact op met een lid van de familie. Beide Brusselaars vinden echter geen gehoor…

 

SOMMIGE STELLINGEN VAN KAREL MORTIER KLOPPEN NIET

 

Inmiddels heeft Senelle aan De Ridder cruciale informatie verschaft. Die gaat op meerdere punten diametraal in tegen de traditionele opvattingen:

1° Arsène Goedertier is NIET de dief maar "slechts een figuur van vierde of vijfde rang (sic !) die pas achteraf bij de zaak betrokken werd." De panelen werden weggenomen door anderen… De overtuigde katholiek Goedertier schreef echter wel de D.U.A. - afpersingsbrieven naar de bisschop. De man uit Wetteren bemiddelde om de twee panelen te doen terugkeren naar Sint-Baafs. Het door hem geëiste losgeld was echter niet voor hemzelf bestemd maar voor de Katholieke Partij. Die kon daarmee een aantal kleine spaarders vergoeden. Die eenvoudige lieden waren immers in de bankencrisis van de jaren 1930 hun spaarcenten kwijtgeraakt mede door de schuld van clerici. De erg ambitieuze Goedertier rekende echter wél op een parlementair mandaat ! Hij zag zichzelf reeds als senator.   

2° Na de plotse dood van Goedertier (+ 25 nov. 1934) fungeerde die koster-wisselagent uit Wetteren als de ideale zondebok. Hij werd afgeschilderd als “de dief van het Lam Gods.” Zo konden de echte verantwoordelijken vrijuit gaan… 

3° Het paneel van  de Rechtvaardige Rechters werd reeds kort na de dood van Goedertier gevonden en weggenomen uit de bergplaats waar de amateur-detective het in 1934 verstopt had. Het unieke kunstwerk was echter zwaar beschadigd en er dreigde een enorm schandaal. Senelle vestigt er de aandacht op dat het schilderij niet meer in Sint-Baafs was toen de Duitsers ernaar op zoek waren. Bovendien werden de Rechtvaardige Rechters in de loop der jaren meermaals verplaatst ! 

4° Om het topwerk van Van Eyck voor de totale ondergang te behoeden heeft uiteindelijk een familie zich ( in 1945 ?)  over het paneel ontfermd. Die mensen waren echter niet betrokken bij het wegnemen van de panelen. (Senelle was terzake formeel). Bovendien hebben zij veel geld uitgegeven voor meerdere restauraties.

 

Tot zover de verklaringen van Robert Senelle aan Paul De Ridder.

 

Die werpen een nieuw licht op deze "kunstroof". Daarom ook drongen verscheidene prominenten erop aan dat deze informatie zou worden vastgelegd in een publicatie zodat zij niet zou verloren gaan.  

Dr. De Ridder brengt in "De Rechtvaardige Rechters. Terug van weggeweest" voor het eerst ook een grondige analyse van het professionele onderzoek van Doctor Henry Koehn. Die “Oberleutnant” bij de “Wehrmacht” stelde reeds in 1942 (!) zeer duidelijk dat Goedertier niet de dief was maar dat hij de echte daders gevonden heeft...binnen de Kerk. Dit werd later trouwens formeel bevestigd door … verwanten van de betrokken geestelijken.

Vertrekkend van de informatie verschaft door Senelle, onderzocht De Ridder vanaf 2014 de studies van de voormalige Gentse politiecommissaris Karel Mortier. Welnu: daarin staan ettelijke aanwijzingen dat de Rechtvaardige Rechters inderdaad al gevonden werden kort na de dood van Goedertier (+ 25 november 1934). 

Mortier heeft echter nooit die cruciale conclusie getrokken uit al die elementen.  

De Ridder doet dit wél ! 

In 2019 , toen dit boek reeds grotendeels geschreven was, kreeg de historicus in Italië totaal onverwacht een bevestiging van wat hij reeds lang vermoedde.

Een geestelijke, goed vertrouwd met de hogere kringen in het Vaticaan, verklaarde aan de archivaris van de Brusselse kathedraal spontaan en onomwonden: "Heel die zaak van het Lam Gods is één grote doofpot".

Of zoals de Italianen dat noemen: een “spegnitoio” (spegnere= blussen, uitdoven)    

 

 

 

BIOGRAFIE                    

 

Paul De Ridder (° Ukkel 1948) doctoreerde anno 1977 in de Gentse Rijksuniversiteit o.l.v. Prof. Walter Prevenier. Zijn doctoraatsverhandeling was gewijd aan Jan I (1267-1294) en Jan II (1294-1312), hertogen van Brabant. Bovendien inventariseerde deze Brusselaar het omvangrijke archief van de Brusselse kapittelkerk van Sint-Michiel en Sint-Goedele (1047-1797). Dr. Paul De Ridder verrichtte fundamenteel onderzoekswerk over het taalgebruik te Brussel in de periode vóór de Franse Bezetting (1794-1815)

Omwille van zijn jarenlange inzet voor het Brusselse cultuurhistorische patrimonium werd De Ridder in 1997 onderscheiden met de  “ANV-Visserneerlandiaprijs voor Persoonlijke Verdiensten.” Deze prijs ingesteld door de Joodse en vrijzinnige Nederlander Herman Lodewijk Visser (+ 1943) beloont personen die zich belangeloos voor de gemeenschap hebben ingezet.

 

  

 

 

CONTACTGEGEVENS   DR. PAUL DE RIDDER :

 

 

paulderidder1948@gmail.com   

 

GSM 00 32 486 31 15 07 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Paul De Ridder Brussel&Firenze

Paul De Ridder Brussel&Firenze

Paul De Ridder Brussel&Firenze

Paul De Ridder Brussel&Firenze

Paul De Ridder Brussel&Firenze

Paul De Ridder Brussel&Firenze